18+
Герб
Рекламный баннер 980x90px unterhead
Архив
Рекламный баннер 300x200px left-1
Мы в соцсетях
Рекламный баннер 300x600px left-2
Рекламный баннер 300x60px right-1
Рекламный баннер 300x60px right-2

Номох буолбут олох

06:55 27.06.2015 16+
2574

Манчаары олорбут уонна охсуспут кэмэ – 19 үйэ бастакы аҥара. Ити кэмҥэ Россия империятыгар феодальнай, крепос­тной тутул утарсыылара тыҥаабыт, кылаассабай охсуһуу сытыырхайбыт, революционнай өй-санаа тар­ҕаммыт бириэмэтэ этэ.

Василий Манчаары 1805 сыллаахха Илин Хаҥалас улууһугар Нөөрүктээйи нэһилиэгэр төрөөбүт. Аҕата Быт­тааны Сүөдэр уол уончалааҕар өлбүт, онон уол огдообо ийэ­тинээн эрэйи-кыһалҕаны көрсөллөр. Тулаайахтары аба­ҕалара аатырар Чоочо баай баттыыр-атаҕастыыр, ону Манчаары тулуйбат, кинини утарар, Чоочоҕо тэпсилгэн  буолуон баҕарбат. Манчаары баайдарга аһаҕастык утарсыыта, кини­лэри кытта дьорҕоотук охсуһуута итинтэн саҕаламмыт.

Саха суруйааччылара Манчаары Баһылай туһунан поэ­маттан хоһоонугар, сэһэниттэн кэпсээнигэр, драматыттан опе­ратыгар тиийэ суруйбуттара.

Манчаары Баһылай дьоһун сураҕа, албан аата норуо­тугар бэрт киэҥник биллэр. Кини туһунан киэҥник тар­ҕаммыт номохтор, айымньылар дьиҥ патриотическэй тыын­наахтар. Манчаары үрдүк идеалынан төрөөбүт дой­дута буолар. Итиннэ сытар – кини норуокка хайҕатар, тап­татар күүһэ, төрөөбүт алааһын, дойдутун уохтаахтык таптыырыттан хайдах да бэйэлээх хараҥа хаайыыттан күрээбит, ыраахтааҕы суутуттан төлө туттарбыт. Онон норуот кэпсээнинэн Манчаары Баһылай сырдык мөссүөнэ  тө­рөө­бүт сиртэн саҕалаан, билиҥҥи эдэр көлүөнэ ыччакка Ийэ дойдуга умнуллубат итии таптал уотун күөдьүтэр.

Манчаары уобараһа Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сыл­ларыгар ордук кэрэтийэн көстүбүт: былыргыттан ыла­та норуот көҥүлгэ баҕарар үрдүк идеала түмүллүбүт хор­сун, хоодуот мөссүөнэ Манчаарыга бэриллибит. Ити сыл­ларга норуот биллиилээх ырыаһыттара С.А. Зверев – Кыыл Уола тылларыттан хас да ырыаларын, Екатерина Иванова «Ман­чаары Баһылай» (өлбөт сүппэт өрөгөйдөөх өргөс ту­һунан тойугун) 1944 сыллаахха суруттарбыттар. Онно сэ­рииһит, буойун саха “Манчаары Баһылай” баайдарга да­лайбыт батаһын фашистарга суостаахтык туһаайбыт.

Матырыйаалы бэлэмнээтэ

общкор Вуталина СТРУЧКОВА