18+
Герб
Рекламный баннер 980x90px unterhead
Архив
Рекламный баннер 300x200px left-1
Мы в соцсетях
Рекламный баннер 300x600px left-2
Рекламный баннер 300x60px right-1
Рекламный баннер 300x60px right-2

Доруобай оҕону төрөтүү төрөппүт эппиэтинэһэ

04:05 14.07.2015 16+
2486

“Кистэл буолбатах, сорох ийэлэр судаарыстыба харчынан өйөбүлүгэр эрэ наадыйан төрүүллэр, саҥа төрүөхтээх оҕо доруобуйатыгар, буолаары буолан кини салгыы хайдах доруобуйалаах улаатарыгар олох болҕомтолорун уурбаттар. Төрөөн баран оҕолорун кыайан көрбөккө-харайбакка, оҕо олох кыра сааһыгар күн сириттэн күрэнэр түгэннэрэ тахсыталыыр. Маны туоратарга общественниктар көмөлөрө олус наадалаах” – диир доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин кылаабынай акушер-гинеколога Татьяна Павлова.

Онтон бу кэмҥэ “Доруобай ийэ – доруобай оҕо” төгүрүк остуол тула олорон “Россия ийэлэрэ” общественнай хамсааһын кыттыылаахтара Госдумаҕа “Хотугу сир оҕото” диэн сокуону дьүүллэһэн оҥорон ылынарыгар, онтон Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатыгар дьон доруо­буйатын харыстыырга ыытыллар үлэҕэ эбии үбүлээһини көрөллөрүгэр этиилэри оҥорорго сүбэлэстилэр.

Билигин дойду салалтата гражданскай көҕү олус сэҥээрэр. Олоҕу тупсарыыга норуот санаатын истэр хайаан да наада, ону төрүт оҥостобут диэн буолар. Онтон демография улахан болҕомтону ылар, тыын суолталаах салаа. Ол эбэтэр, бас­татан туран, былаас оҕо төрөөһүнүн элбэтиигэ, оҕо уонна ийэ доруобуйатын харыс­табылыгар, оҕо, ийэ өлүүтүн аҕыйа­тыыга араас дьаһаллары ылынар. Элбэх үп кө­рүллэр.

Бүгүн “Россия ийэлэрэ” регионнардааҕы общественнай түмсүүлэр үлэлэрин туһунан билсиэххэйиҥ.

“Дьокуускай куорат дьахталларын ли­га­та” коммерческайа суох тэрилтэ бэрэс­сэдээтэлэ, медицина наукатын кандидата Елена Борисова бу олоххо ханнык, туох уустук баарын, ол ис дьиҥин общест­венниктар билэллэригэр эрэллээх. Ол иһин кинилэргэ тирэҕирэн, бэйэтэ көҕүлээн араас социальнай бырайыактары оҥорон үлэлэтэллэр. Холобур, ийэ буолаары сыл­дьар дьахтар аатын үрдэтэр, оҕону күүтүү дьиэ кэргэн бүттүүн үөрүүтэ буоларын кэпсиир “Мамалыш” диэн фестиваль уонна “Тэрчи” төрөппүттэр кулууптарын туһунан билиһиннэрдэ. Бу бырайыактарынан оҕо уонна ийэ доруобуйатын харыстабылыгар нэһилиэнньэ уонна общественность бол­ҕомтотун тардыбыттар, 2013-2015 сыл­ларга 364 дьиэ кэргэн уустуктарын быһаарбыттар, оҕолор бэйэлэрин талаан­нарын сөпткө арыйалларыгар улахан дьон көмө буолалларын ситиспиттэр.

Новосибирскай уобалаһын салаатын бэрэс­сэдээтэлэ, медицина наукатын док­тора, профессор Елена Потеряева кини­лэргэ дьиэ кэргэн чөл, доруобай буоларыгар үөрэтии уонна билиини тарҕатыы ыытыл­ларын эттэ. Манна эбии ыарыыны эрдэттэн сэрэтэр үлэ күүскэ барар эбит. Холобур, “Розовая ленточка” акция эмиийгэ рак ыарыыта үөскүүрүн утарарга ананар. Акция чэрчитинэн сыл аайы онколог, маммолог, гинеколог, терапевт, психолог, диетолог дьахталлары чинчийэр. Аҥардас 2014 сылга 6627 кэрэ аҥар көрдөрбүт. Бу кэнники кэмҥэ тарҕанан эрэр ыарыы олус ыарахан содуллаах. Эдэр, күөгэйэр күн­нэригэр сылдьар ийэлэр барахсаттар ыарыы­ны олус дириҥэтэн, суорума суол­ланаллара баар суол. Даҕатан эттэххэ, ман­нык уустук балаһыанньаны өйдөөн биһиги өрөспүүбүлүкэбит Ил Дархана Егор Борисов бэйэтин быһаччы дьаһалынан 2012 сыллаахха маммологическай киини туттар­бытын сэҥээрэллэрин биллэрдилэр.

Воронеж уобалаһын салаатын бэрэс­сэдээ­тэлэ, медицина наукатын кандидата Наталья Вожова уобаласка биэс бырайыак үлэлиирин эттэ. Онтон ийэ буолаары сылдьар дьахталларга анаммыт кулууп чин­чийэр-кэтиир, өй-санаа, уйулҕа өт­түнэн ийэ буоларга бэлэмниир, дьахтар оҕо­ломмутун кэннэ туругун көрөр, киниэхэ көмөлөһөр соруктары туруорунан үлэлиир. Уопсайынан, манна Ийэни өрө тутууга тиһиктээх үлэ барара бэлиэтэнэр. Олохтоох общественник дьахталлар Воронежтааҕы Епархияны кытта кыттыһан “Ийэ дьиэтин” тутууну саҕалаабыттар, кэлэр икки сылы­нан үлэҕэ киириэ диир.

Онтон Ингушетиятааҕы салаа бэ­рэс­сэдээтэлэ Лейла Амерханова өрөс­пүүбүлүкэҕэ төрөөһүн сылын аайы үрдүү турарын эттэ. Кинилэр итэҕэллээх буолан социальнай уустуктар көстүүлэрин ахсаана лаппа аҕыйаҕын бэлиэтиир. Кини этэринэн, бастатан туран, ийэ, аҕа буоларга санаммыт дьону сөптөөх өйгө-санааҕа иитиэххэ наада. Холобур, кинилэргэ эр киһи кыыс дьонугар кэргэн кэпсэтэ кэлэригэр ханнык да сыстыганнаах ыарыыга ыалдьыбатын туоһулуур ыспыраапкалаах кэлэр. Бу кы­таанах ирдэбил. Ингушетияҕа Саха сирин ийэлэрин маһа үүнэ турарын киэн тутта кэпсээтэ.

Кинилэр бары общественниктар, онон сыаллара чуолкай – оҕо, ийэ, аҕа, дьиэ кэргэн быраабын көмүскүүргэ, харыстыырга, эппиэти­нэһи үрдэтэргэ туруулаһаллар. Ол иһин ханнык да региоҥҥа тиий, бэйэ-бэйэ­лэригэр маарыннаһар уонна ситэрсэн биэ­рэр үлэни тэрийэллэр.

Мунньахха Булуҥ улууһуттан «Россия ийэлэрэ» улуустааҕы салаа бэрэссэдээтэлэ Зоя Свинобоева кыттыыны ылла. Кини аҕы­йах ахсааннаах норуоттар оҕону иитии­гэ үлэлэрин туһунан Булуҥ улууһун хо­ло­буругар кэпсээтэ.

Саха сиригэр 2014 сыллаахха 234 дьах­тар эмиий рагынан ыалдьыбыт. Ийэ эмиий рагыттан өлүүтүн түмүгэр, Россияҕа хас күн аайы 47 оҕо ийэтэ суох хаалар.

Полина НИКОЛАЕВА