Тиксии-3 бөһүөлэккэ, санатар буоллахха, тохсунньу 10 күнүгэр Нееловскай хомоттон бастакы тахсыы ситимҥэ (подъем) ууну хачайдыыр икки носуос алдьанан, 850 м уһуннаах бастакы тахсыы ситим (водовод) хам тоҥмута. Итинтэн сиэттэрэн, бөһүөлэк үс хочуолунайын уунан хааччыйар 1000 куб м иэннээх икки емкость уута бүтэн, ыксаллаах быһыы-майгы үөскээбитэ. Тиксии-3 бөһүөлэгин хочуолунайдарын уонна итии бэриллэр систематын кылгастык билиһиннэрэр буоллахха, маннык. Өлүөнэ өрүс түһэр Нееловскай хомоттон икки носуос көмөтүнэн уу (бастакы подъем, уһуна 850 миэтирэ) Нееловскай хочуолунайга бэриллэн ититиллэр. Салгыы итии уу 7 км уһуннаах сүрүн ситиминэн (водовод) 1000 куб. м иэннээх икки емкоска улахан кыамталаах носуостарынан тиэрдиллэр. Икки емкость үрдүк сиргэ туралларынан сибээстээн, онно мунньуллубут уу Тиксии-3 бөһүөлэгин социальнай объектарын уонна олорор дьиэлэрин итиинэн хааччыйар 170, 25 №-дээх уонна ТТХ (авиапорт) хочуолунайдарга тиийэр.
Тиксии-3 бөһүөлэккэ барыта 9 олорор дьиэ баарыгар 366 киһи олорор. Сүрүн ситимҥэ (Нееловскайдааҕы) саахал тахсан, 48 квартиралардаах 276, 280 №-дээх икки дьиэҕэ итиини тиэрдэр ситим тоҥон турар. Бу икки дьиэ холбоон, 96 квартиралаахтарыттан баара-суоҕа 27-гэр 48 киһи олорор. Атын квартиралар кураанах тураллар. Олохтоохторо атын сиргэ эрдэ көһөн барбыттар. Бу байыаннай аэродром сабыллыытын кытта сибээстээх. Ити икки дьиэҕэ олорор 48 ыал электроконвекторынан квартираларын сылыттынан олороллор. Дьиэлэр подъезтарыгар итиини биэрэр пушкалар түүннэри-күнүстэри үлэлииллэр.
Тохсунньу 18 күнүнээҕи туругунан, “СР ОДьКХ” ГУП үс биригээдэтэ түүннэри-күнүстэри үлэлээтилэр. Тоҥмут 800 миэтэрэ уһуннаах ситими ириэриигэ ыарахаттар баар буолан, 99 миэтэрэ уһуннаах саҥа турбаны сыбааркалаан уурдулар. Өрөмүөн үлэтин хаамыытын СР олорор дьиэ, коммунальнай хаһаайыстыбаҕа уонна энергетикаҕа министрэ Алексей Колодезников үрдүттэн тиийэн хонтуруоллуур.
Тохсунньу 19 күнүгэр түүн “ОДьКХ” ГУП тэрийиитинэн ИЛ-76 самолетунан 39 тонна кэриҥэ саҥа турба тиэлиннэ. Бу иннинэ анал түөрт рейс оҥоһуллубута. ИЛ-76 уонна Ан-26 самолеттарынан паар көмөтүнэн тоҥмут турбаны ириэрэр анал техника, уу баһар үс массыына уонна 30 электроконвектор аҕалыллыбыттара. Саҥа турбаларынан 276, 280 №-дээх дьиэлэргэ итиини тиэрдэр ситими оҥоруохтара. Анал биригээдэ үлэни саҕалаата.
Бу күн ити дьиэлэргэ өрөмүөн үлэтэ хайдах ыытылла турарын уонна олохтоохтор хайдах дьаһанан олороллорун РФ ыксаллаах быһыыга-майгыга кылаабынай управлениетын Саха сиринээҕи начальнигын солбуйааччы Аркадий Саввинов уонна оройуон баһылыга Константин Шахурдин хас да ыалга сырыттылар. 280 №-дээх дьиэ 6 квартиратын хаһаайыттара Александр уонна Ирина Милентьевтэр электроконвектор көмөтүнэн сылыттан олороллор. Дьиэ канализацията хам тоҥон туалет, ванна үлэлээбэт, уу суох. Атын дьиэҕэ көһүөхтэрин баҕарбаттар эбит. Атын квартираны көрөн баран, олус эргэтин ааһан, кирэ-хоро сүрэ бэрт диэн аккаастаабыттар. Ити үрдүнэн оҕолоох ыаллар оҕолорун инниттэн сылаас дьиэҕэ көспүттэр. Дьиэни кэрийэ сылдьан, таһырдьа биэдэрэлээх дьон тоҥон-хатан туралларыгар түбэһэ түстүбүт. Летчик формалаах киһи аатын этэриттэн аккаастанна, чаастан ордук кэриҥэ иһэр ууну аҕалалларын кэтэспит. Сүрдээҕин тоҥмут, сирэйэ кырыа буолбут. Баһылык Константин Шахурдин тустаах дьоҥҥо эрийэн билсибитигэр, уу аҕалыахтаах массыына алдьаммыт диэн эппиэти иһиттэ. “Ол туһунан олохтоохторго тоҕо эрдэ биллэрбэккит, таһырдьа кэтэһэн тураллар”, – диэн мөҕө былаастаан хардарда. Биир ыалга киирэ сылдьыбыппытыгар, уулаах массыына кэлэрин түннүгүнэн манаан олорон тахсан ылабыт, дииллэр. Дьиҥэр, кэлбиттэрин биллэрэн, “бэбээхтэтэллэрэ” буоллар диэн бэйэлэрин санааларын эттилэр. Ол гынан баран, бу оннук-айылаах ыксаллаах буолбатах, массыына тимир буоллаҕа, алдьанара-кээһэнэрэ ханна барыай? Хойутаан да буоллар, ууну аҕалыахтара турдаҕа. Саамай сүрүнэ, саахал туоратыллыан наада.
Бу күн биригээдэлэр Нееловскай хомоттон бастакы тахсыы (подъем) 850 м уһуннаах уу ситимин өрөмүөннүүр түбүгэр сырыттылар. Маһа-ото суох туундара буолан, сытыы тыал киһи сирэйин чыпчархайынан биэртэлиир курдук. Ону ол диэбэккэ, биригээдэ уолаттара туох баар санааларын, күүстэрин-кыахтарын биэрэн туран үлэлээтилэр. Манна халлаан сырдык турара адьас аҕыйах бириэмэ буолан тутуһан көрүү. Киэһэ 8 чаас саҕана барыта этэҥҥэ буолла диэн хомоттон ууну оботторон ыыппыттарыгар, биир сиргэ хайыы-үйэ тоҥо охсон, турба хайа барбыт эбит. Онон сүрүн ситим уутун анал кырааннары арыйан сүөкээн, ол алдьаммыт сири оҥорор түбүгэр түстүлэр. Халлаан лаппа хараҥарда, тыал өссө күүһүрэргэ дылы, “Сатаан оҥоруоххут суоҕа!”, – диирдии хаары өрө ытыйар. Онон өр туран үлэлииргэ олус ыарахан усулуобуйа. Халлаан лаппа хараҥаран, туох даҕаны түптээн көстүбэт.
Ити курдук кытаанах усулуобуйаҕа түүннэри үлэлээн, бастакы тахсыы (подъем) ситими оҥорон, тохсунньу 20 күнүгэр сарсыарда 6 чаас 30 мүнүүтэҕэ Нееловскай хомоттон ууну носуоһунан оботторон, тымныы ууну ититэр Нееловскайдааҕы хочуолунайга биэрдилэр.
Ол эрээри тохсунньу 20 күнүгэр эбиэт саҕана 850 миэтэрэ уһуннаах бастакы тахсыы ситимҥэ биллибэт биричиинэн Нееловскайдааҕы хочуолга уу барыыта эмиэ тохтотулунна. Хас да киһилээх биригээдэ 250 миэтэрэлээх ситими ириэрэн оҥоро сылдьаллар.
Оттон Тиксии бөһүөлэгэр бэйэтигэр олох күөстүү оргуйар. Былырыын алтынньы саҕана саҥа хочуолунай үлэҕэ киирэн, барыта орун-оннугар. Тохсунньу 19 күнүгэр Тиксии-3 бөһүөлэккэ саахалы туоратыы үлэтэ бара турдаҕына, киин бөһүөлэккэ спортивнай-сынньанар комплекска 4 чааска Аҕа дойду улуу сэриитин чиэстээн кэлэ сылдьар Александр Самсонов концердыгар олохтоохтор мустубуттар. Оройуон баһылыга Константин Шахурдин саахалы туоратыыга үлэлии сылдьан, ыраахтан кэлбит ытык ырыаһыт концертыан аҕай иннинэ тиийэн, олохтоохтор ааттарыттан эҕэрдэ тылы эттэ уонна салгыы Тиксии-3 бөһүөлэккэ 6 чааска олохтоохтору кытта көрсүһэр мунньахха барда. Олох салҕанар диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
Александр ТАРАСОВ,
“Саха сирэ” хаһыат корреспонденэ
Автор хаартыскаҕа түһэриитэ.