18+
Герб
Рекламный баннер 980x90px unterhead
Архив
Рекламный баннер 300x200px left-1
Мы в соцсетях
Рекламный баннер 300x600px left-2
Рекламный баннер 300x60px right-1
Рекламный баннер 300x60px right-2

Анаабыр улууһун булчута – Вадим Андросов

05:55 04.12.2014 16+
2438

Таймылыырга ыраах Анаабыр улууһуттан ыалдьыттыы «Бураны­нан” дьиэ кэргэнин  илдьэ айаннаан кэлбит Вадим Егорович Андросовтыын көрсөн кэпсэттим. Ыраах айаны ту­луйан, кыра үс саастаах сиэнэ кытта кэлсибит. Вадим Егорович – «Улахан Күөл» родовой  община баһылыга. Об­щинаҕа бүтүн дьиэ кэргэнинээн үлэ­лиир. 

Кини кэргэнэ – Вера Васильевна, Тү­мэти нэһилиэгин төрүт олохтооҕо. Отут сылтан ордук кэргэнин кытта туундараҕа көһө сылдьыбыт, билигин сүүрбэттэн тахса сыл “Улахан Күөл” учаастакка олорон бултанар. Дьонун кө­рөн-харайан, астарын-таҥастарын дьа­һа­йан  сылдьар. «Улахан  Күөлтэн” олох ырааппатах дьон,  түөрт  оҕолоро бары манна улааппыттар. Үс оҕото туспа ыал дьон, кыра уоллара орто оскуоланы бүтэрээри сылдьар.  Вадим Егорович Дьэһэй эбээннэриттэн төрүттээх киһи, 15 сааһыттан кырдьаҕас дьонугар көмө буолаары, аҕата ыалдьан көс олоҕун саҕалаабыта. Элбэх сыл (ол саҕана совхозка) табаҕа үлэлээбитэ. 2000 сыл саҕаланыаҕыттан дьиэ кэргэттэринээн туспа баран община тэриммитэ.    

Общинатын үлэһиттэрин үлэҕэ  сыс­ты­гастарын хайгыыр, көрөн турбакка үлэлэһэн, булчут сыралаах үлэтин то­лору баһылаабыт дьон диэн үөрэ кэп­сиир. Община үлэһиттэринэн кэргэнин быраата Молот, күтүөттэрэ Роман, Ни­ко­лай буолаллар,  ону таһынан  дуога­барынан атын  эдэр  дьон  үлэлэһэллэр.

Сүрүн дьарыктарынан буолар кыыл табаны бултааһын, күөллэргэ балыктаа­һын. Сылга табылыннаҕына 400 тиийэ төбөнү ыталлар, уонча тонна балык тут­та­раллар. Эти, балыгы «Алмазы Анабара» тэ­рилтэҕэ туттараллар. Сү­рэҕин, быарын, тылын, тириитин, тыһын  Саас­кылаахха, Дьокуускайга атыылыыллар. Дуога­бардаах тэрилтэ 200 тон­на  эт киирэр леднигын тутан биэрбиттэр, биэс камералаах, биирдиити­гэр сүүс төбө таба  этэ кии­рэр, онон туттарар эттэрэ үрдүк табаарынай көрүҥнээх.  Наадалаах тех­никанан  төһө кыалла­рынан бэйэлэрэ хааччына сатыыллар. Элбэх сы­рыыга алдьаныы-кээ­һэ­нии  үгүс, көлө сапчаас­тарыгар, уматыкка оҥорор дохуоттарын үгүс аҥара барар. 

Вадим Петрович үйэтин сааһын ту­хары бултаан, аһаан-сиэн олорбут “Ула­хан күөлүн” балаһыанньа быһыытынан уһун кэмҥэ арендаҕа ылыы конкуруска  киирсибитэ. Сайын туундараҕа сылдьар кэмнэригэр соһуччу конкурс ыытыллан кинилэр билбэккэ хаалбыттар.  Били­гин «Саппыйа», «Сардьынаа» учаастак­тарга конкурска кыттыбыта да, иккис сыла буолла – түмүгэ биллибэт. Араас биричиинэнэн уһатан-кэҥэтэн иһэл­лэр. Ити курдук сыһыан туундара олох­тоохторугар табыллыа суохтааҕа буолуо. Аҕыйах ахсааннаах омуктарга үлэҕэ-олоххо  наадалаах тэриллэри атыылаһарга чэпчэтии баарын билэн ыйытыласпыта да, манна да сатаан хапсыбатаҕа. Кини тэрилтэтэ салалтатын форматынан «про­изводственнай кооператив” буоларынан табыллыбат диэбиттэр, көннөрү  «ко­че­вая родовая община» диэн регистра­циялааҕын буоллар син этэ диэн бы­һаарбыттар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Норуоттар дьыалаларыгар департаменын үлэһиттэрэ. Наадыйбыта диэн – күн уоту­нан иитиллэр батарея. Кинилэр эмиэ аҕыйах ахсааннаах омуктарга киир­сэллэр, “производственнай кооператив” буоллаллар да, Уставтарыгар «родовая община”  буолалларын туоһулуур эмиэ ре­гистрациялаахтар. Онон эргиччи толкуйдаан көрдүбүт да, кыайан то­булбатыбыт «производственнай коопе­ра­ти­вынан” регистрацияламмыт аҕыйах ахсааннах омук сорох чэпчэтиигэ тик­сибэтиттэн. Вадим  Петрович өй­дөө­бүтүнэн: «Эһиги аҕыйах ахсаан­нах омуктарга киирсибэккит», – диэн быһаарбыт курдуктар. Сокуону үчүгэй­дик  билэр дьон быһаарыылара наада эбит ити үөһээ этиллибит түбэлтэлэргэ. 

Татьяна Слепцова,

соб.корр.